Dit keer een groen onderwerp: tuinkers kweken – een poging tot de perfecte manier van kweken.
Onlangs zag ik in het tuincentrum een zakje tuinkerszaadjes. En ook een doosje. Ik dacht: “laat ik het doosje maar nemen, daar zit veel meer in.” En dat klopte. Alleen denk ik achteraf dat zo’n doosje genoeg is om een heel voetbalveld in te zaaien.
Het idee was om een bakje (een ijsbak) vol te zaaien, dat leek me ruim genoeg om een paar boterhammen te beleggen. Maar hoe doe je dat het beste?
Ik had een paar randvoorwaarden:
- Het moet binnen groeien, dan weet je zeker dat er geen slakken of andere beestjes op je brood komen. Of dat er vogelpoep op de plantjes komt.
- Kweken op watten is erg schoon maar het levert teveel afval op want die watten kun je na elke kweek weggooien. Dus er moet een natuurlijke/organische ondergrond gebruikt worden. Keukenpapier is acceptabel, dat verteert prima op de composthoop.
- En we maken natuurlijk gebruik van de kennis van anderen: zorg dat de plantjes in aarde of compost kunnen wortelen.
De eerste poging: een bak aarde
Bij de eerste poging vulde ik een ijsbak met potgrond. En daar bovenop een hoop zaadjes, ongeveer 10 per vierkante centimeter. Binnen twee dagen begonnen ze te ontkiemen. En daarmee ontstond het probleem: de eerste kiemen nemen aarde mee omhoog en daarmee ook andere zaadjes. Als je gaat oogsten, moet je dus allemaal kleine aardkluitjes van de plantjes peuteren. Dat is een hoop gedoe. En een deel van het zaad ontkiemt niet omdat het omhoog geduwd is.
Bij de volgende poging dekte ik de zaadjes af met een stukje keukenrol. Ik hoopte dat de kiemen daar doorheen zouden groeien, maar dat gebeurde niet. In plaats daarvan werd het papier integraal omhoog geduwd en zo had ik dezelfde problemen als de eerste keer plus een stuk keukenrol dat aan al die plantjes plakt. Ook geen succes.
Dan maar andersom: eerst een stukje keukenrol op de aarde en daarop de zaadjes. In de hoop dat de worteltjes zich door het papier zouden boren. Dat was een utopie: het werd een wortelbende bovenop het papier en dan wordt er weinig voeding uit de aarde gehaald. Het vochtig houden van het papier was ook lastig zodat zeker niet alle zaadjes uitkwamen. Maar de weinige plantjes bleven wel mooi schoon.
Dit alles leverde in elk geval 1 conclusie op:
keukenpapier is ondoordringbaar voor tuinkersplantjes en worteltjes.
Tweede poging: horrengaas
Daarom gezocht naar een materiaal dat wel zaadjes en aarde kan tegenhouden maar waar plantjes of worteltjes wel doorheen kunnen. Ik vond horrengaas; dat heeft precies de juiste grootte gaatjes. Dus het volgende experiment ging als volgt: potgrond in de ijsbak, daarop de zaadjes en daaroverheen het gaas. Maar ook dit was niet ideaal: het gaas sluit niet strak aan op de aarde, het is nogal stug spul. Daardoor zijn een hoop kiempjes wanneer ze eenmaal het gaas raken al zo groot dat ze er niet meer doorheen kunnen. Die drukken het gaas omhoog terwijl andere zaadjes juist aan het gaas blijven plakken en geen vocht meer krijgen. Dus de helft van de zaadjes ging zoals gepland, maar de rest werd niks. Weer geen succes.
Derde poging: alleen keukenpapier
Dan maar een hele andere aanpak: geen grond gebruiken, maar alleen keukenpapier. We weten inmiddels dat dat heel snel uitdroogt. Dat heb ik als volgt opgelost: op het deksel van de ijsbak kwam een laagje keukenrol en daarop kwamen de zaadjes. Het papier werd goed vochtig gemaakt en vervolgens ging de bak er op z’n kop overheen zodat er een soort broeikasje ontstond. Het water kan daardoor niet snel verdampen waardoor het papier beter vochtig blijft. Maar de vochthuishouding is wel kritisch: bij te veel vocht krijg je schimmel en bij te weinig vocht ontkiemt een deel van het zaad niet of gaan je plantjes dood. Om schimmel te vermijden deed ik het ‘broeikasje’ soms een poos open. Maar je moet dan beslist niet vergeten om het weer te sluiten. Het eindresultaat was een tamelijk beperkte opbrengst.
Nu werd het toch wel lastig. Welke opties zijn er dan nog?
Vierde poging: aarde + 1 velletje van een papieren zakdoek
Uiteindelijk heb ik teruggegrepen op het eerste experiment: aarde + keukenpapier + zaadjes. Maar dit keer heb ik geen keukenrol gebruikt maar een papieren zakdoek en daar maar 1 laagje van. Dat is heel dun en als het nat wordt ook erg kwetsbaar. Daardoor wordt het voor de worteltjes makkelijker doordringbaar. En omdat het zo dun is, sluit het perfect aan op de grond zodat het papier vocht opneemt uit de aarde. De vochthuishouding is daardoor veel simpeler omdat een bak aarde eenvoudig vochtig te houden is. En warempel: dit werkt! Vrijwel alle zaadjes ontkiemen, ze wortelen dwars door het papier heen en de aarde blijft onder het papier. De plantjes blijven daardoor schoon, alleen blijven er soms schilletjes van de zaadjes aan de plantjes plakken. Misschien kan ik dat nog voorkomen door de zaadjes tussen 2 laagjes papier te leggen?
Een laagje aarde met daarop 1 laagje van een papieren zakdoek en daar de zaadjes op: dat werkt goed!
Voorlopig heb ik nog genoeg zaad om dit proces verder te verfijnen 😉
Kweek 19 april 2023
Het is weer warm genoeg om tuinkers te laten ontkiemen en groeien.
Uiteraard koos ik voor de methode met een velletje van een papieren zakdoek op tuinaarde.
Gezaaid op een nat velletje van een zakdoek 
Met een deksel erop in de voorjaarszon
Het papier zette uit nadat ik het bevochtigd had en werd daardoor rimpelig. De zaadjes vielen in de ribbels en waren ze dus niet zo netjes verdeeld. Jammer. Maar niet echt een groot probleem.
Hieronder: na 1 dag is het zaad al ontkiemd, na 2 dagen komen de blaadjes al tevoorschijn, en na twee weken is het rijp om te oogsten:
De plantjes blijven helemaal schoon van aarde, er blijft alleen hier en daar een zaadhulsje aan de blaadjes kleven.